کد مطلب:223852 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:125
قصه هاروت و ماروت
یكی از قصصی كه در قرآن بنام ذكر شده ولی خصوصیات آن چون در دوره تاریك تاریخ بود بر ما روشن نیست حكایت هاروت و ماروت است كه بیان این قصه تاریخی نیز از حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام می باشد و كسی قبل از آن اطلاعی نداشته.
محمد بن قسم مفسر معروف بابی الحسن جرجانی باسناد خود از حضرت امام رضا علیه السلام روایت می كند كه پرسیدند معنی این آیه چیست؟
و اتبعوا ما تتلوا الشیاطین علی ملك سلیمان و ما كفر سلیمان (الخ) فرمود شیاطین در آن عصر بمردم سحر و نیر نجات بسیار می آموختند شعبده و سحر زیاد شده بود و باید در هر عصری اعجاز پیغمبر مناسب با احتیاج آن جامعه باشد لذا خداوند بحضرت سلیمان اعجازی داد كه سحره را حیران سازد و آنها از این عمل گفتند سلیمان كافر است - ساحر است - ماهر است بسحر و قرآن او را تبرئه می كند كه می فرماید و ما كفر سلیمان او كافر نشد و سحار هم نبود چنانچه كفار گمان می كنند و چون بر هاروت و ماروت كه نام دو ملك است و آنها پس از حضرت نوح بودند و مردم گمان می كردند این دو ملك هاروت و ماروت ملك سحر هستند كه بر پیغمبر سحر می آوزند در حالی كه آنها باطل السحر را می آموختند تاكید و مكر و سحر و افسون
[ صفحه 250]
سحره از بین برود سلیمان از آن دو ملك كمك خواست تا سحر سحره را درهم بشكند و كید آنها را باطل كند و لذا در قرآن می فرماید:
وما یعلمان من احد حتی یقولا انما نحن فتنة فلا تكفر یعنی پیغمبر بملكین امر كرد كه خود را بصورت بشر بر مردم ظاهر سازند و بیاموزند آنچه خداوند از این رشته علوم بآنها آموخته است و لذا گفتند ما معلم سحر نیستیم بلكه برای آزمایش شما آمده ایم ما وسیله امتحان شما بندگان هستیم تا اطاعات كنید خدا را در آنچه بشما آموخته می شود شما كافر نشوید باین سحره و اسباب ضرر مردم نگردید.
آنها كه این سخن گفتند مردم گمان كردند این دو ملك كه بصورت بشر در میان آنها جلوه كرده اند قادر بر زنده كردن و میرانیدن و آنچه كه غیر از خدا كسی قادر بر آن نیست هستند آنها گفتند این كارها مخصوص ذات اقدس واجب الوجود است.
شیاطین بدربار سلیمان شكایتی كردند كه این دو ملك هاروت و ماروت با اعمال خود كار آنها را باطل و عقیم می كنند و میان زن و شوهر را جدائی می اندازد و ضرر بمردم می رسانند.
این آیه و ما هم بضارین من احد الاباذن الله پاسخ آنها آمد كه آنها خود ساحر نیستند بلكه باطل السحر هستند و هیچ ضرری بمردم نمی رسانند مگر بسحره و كید بداندیشان حقه باز و آنهم باذن پروردگار است آنچه كه هاروت و ماروت می آموزند نه برای آنها ضرری دارد و نه نفعی زیرا آنها فقط آموزگارانی هستند كه باید سحر سحره را باطل كنند تا حقیقت بر مردم روشن گردد و دین حق ظاهر شود.
آنها می آموزند آنچه خیر در این دنیاست و سبب خریداری بهشت می گردد و موجب گرفتن نصیب و بهره برداری در این نشئه عالم طبع است.
زیرا اگر آنها باطل السحر را نیاموزند مردم گمان می كنند خدائی نیست و رسولی نیامده و بعث و حشر و نشر و قیامت و حسابی نخواهد بود هر كس بر دیگری بنیروی سحر خود می نازد و حق او را ضایع می سازد در حالی كه مقصود از ارسال رسل و انزال كتب آسمانی رساندن این حقیقت بمردم بود كه بدانند این عالم بین عوامل دیگری واقع شده و باید بخانه باقی رفت و نتیجه اعمال خوب و بد این عالم را دیده این همه مبارزات پیغمبران و مجاهدات اولیاء خدا برای این است كه مردم را حق را دریابند و بدانند آفرینش آنها عبث و بی جهت نبوده تا با نیرنگ و افسون و سحر و شعبده هر كار می خواهند بنمایند و هر حقی را می خواهند ضایع كنند.
[ صفحه 251]
یوسف بن محمد زیاد پرسید یابن رسول الله بعضی گمان می كنند كه هاروت و ماروت دو ملكی هستند كه چون بنی آدم معصیت بسیار می كنند آنها را برای آزمایش و تحریك بشر فروفرستاد؟ و آنها مردم را بشرب خمر و زنا و فتنه و فساد بر می انگیزند.
حضرت فرمودند معاذ الله كه چنین باشد اولا ملائكه معصوم از عصیان هستند و هیچ مرتكب معاصی نمی شوند چنانچه قرآن می فرماید لایعصون الله ما امرهم و یفعلون ما یؤمرون - و لایستكبرون عن عبادته و لایستحسرون - یسبحون اللیل و النهار لایفترون.
و در جای دیگر قرآن می فرماید بل عباد مكرمون لایسبقونه بالقول و هم بامره یعملون - یعلم ما بین ایدیهم و ماخلفهم و لایشفعون الالمن ارتضی و هم من خشیته مشفقون.
آنگاه فرمود اگر اینطور باشد كه بعضی گمان می كنند نقض غرض می شود زیرا پروردگار آنها را خلفاء در زمین قرار داده مانند انبیاء در دنیا و همچون ائمه كه رهبران مردن هستند حاشا و كلا آنها مرتكب قتل یا زنا یا راهنمای این صفات باشند.
مگر آنكه این دسته از جن باشند چنانچه در قرآن می فرماید:
و اذ قلنا للملئكة اسجدوا لادم فسجدوا الا ابلیس كان من الجن.
و جبرئیل نیز خبر داد كه این كسی كه تكبر ورزید از جن است و جن را قبل از انس از عنصر آتش آفریده است.
و الجان خلقناه من قبل من نار المسموم.
محمد بن قسم مفسر معروف بابی الحسن جرجانی باسناد خود از حضرت امام رضا علیه السلام روایت می كند كه پرسیدند معنی این آیه چیست؟
و اتبعوا ما تتلوا الشیاطین علی ملك سلیمان و ما كفر سلیمان (الخ) فرمود شیاطین در آن عصر بمردم سحر و نیر نجات بسیار می آموختند شعبده و سحر زیاد شده بود و باید در هر عصری اعجاز پیغمبر مناسب با احتیاج آن جامعه باشد لذا خداوند بحضرت سلیمان اعجازی داد كه سحره را حیران سازد و آنها از این عمل گفتند سلیمان كافر است - ساحر است - ماهر است بسحر و قرآن او را تبرئه می كند كه می فرماید و ما كفر سلیمان او كافر نشد و سحار هم نبود چنانچه كفار گمان می كنند و چون بر هاروت و ماروت كه نام دو ملك است و آنها پس از حضرت نوح بودند و مردم گمان می كردند این دو ملك هاروت و ماروت ملك سحر هستند كه بر پیغمبر سحر می آوزند در حالی كه آنها باطل السحر را می آموختند تاكید و مكر و سحر و افسون
[ صفحه 250]
سحره از بین برود سلیمان از آن دو ملك كمك خواست تا سحر سحره را درهم بشكند و كید آنها را باطل كند و لذا در قرآن می فرماید:
وما یعلمان من احد حتی یقولا انما نحن فتنة فلا تكفر یعنی پیغمبر بملكین امر كرد كه خود را بصورت بشر بر مردم ظاهر سازند و بیاموزند آنچه خداوند از این رشته علوم بآنها آموخته است و لذا گفتند ما معلم سحر نیستیم بلكه برای آزمایش شما آمده ایم ما وسیله امتحان شما بندگان هستیم تا اطاعات كنید خدا را در آنچه بشما آموخته می شود شما كافر نشوید باین سحره و اسباب ضرر مردم نگردید.
آنها كه این سخن گفتند مردم گمان كردند این دو ملك كه بصورت بشر در میان آنها جلوه كرده اند قادر بر زنده كردن و میرانیدن و آنچه كه غیر از خدا كسی قادر بر آن نیست هستند آنها گفتند این كارها مخصوص ذات اقدس واجب الوجود است.
شیاطین بدربار سلیمان شكایتی كردند كه این دو ملك هاروت و ماروت با اعمال خود كار آنها را باطل و عقیم می كنند و میان زن و شوهر را جدائی می اندازد و ضرر بمردم می رسانند.
این آیه و ما هم بضارین من احد الاباذن الله پاسخ آنها آمد كه آنها خود ساحر نیستند بلكه باطل السحر هستند و هیچ ضرری بمردم نمی رسانند مگر بسحره و كید بداندیشان حقه باز و آنهم باذن پروردگار است آنچه كه هاروت و ماروت می آموزند نه برای آنها ضرری دارد و نه نفعی زیرا آنها فقط آموزگارانی هستند كه باید سحر سحره را باطل كنند تا حقیقت بر مردم روشن گردد و دین حق ظاهر شود.
آنها می آموزند آنچه خیر در این دنیاست و سبب خریداری بهشت می گردد و موجب گرفتن نصیب و بهره برداری در این نشئه عالم طبع است.
زیرا اگر آنها باطل السحر را نیاموزند مردم گمان می كنند خدائی نیست و رسولی نیامده و بعث و حشر و نشر و قیامت و حسابی نخواهد بود هر كس بر دیگری بنیروی سحر خود می نازد و حق او را ضایع می سازد در حالی كه مقصود از ارسال رسل و انزال كتب آسمانی رساندن این حقیقت بمردم بود كه بدانند این عالم بین عوامل دیگری واقع شده و باید بخانه باقی رفت و نتیجه اعمال خوب و بد این عالم را دیده این همه مبارزات پیغمبران و مجاهدات اولیاء خدا برای این است كه مردم را حق را دریابند و بدانند آفرینش آنها عبث و بی جهت نبوده تا با نیرنگ و افسون و سحر و شعبده هر كار می خواهند بنمایند و هر حقی را می خواهند ضایع كنند.
[ صفحه 251]
یوسف بن محمد زیاد پرسید یابن رسول الله بعضی گمان می كنند كه هاروت و ماروت دو ملكی هستند كه چون بنی آدم معصیت بسیار می كنند آنها را برای آزمایش و تحریك بشر فروفرستاد؟ و آنها مردم را بشرب خمر و زنا و فتنه و فساد بر می انگیزند.
حضرت فرمودند معاذ الله كه چنین باشد اولا ملائكه معصوم از عصیان هستند و هیچ مرتكب معاصی نمی شوند چنانچه قرآن می فرماید لایعصون الله ما امرهم و یفعلون ما یؤمرون - و لایستكبرون عن عبادته و لایستحسرون - یسبحون اللیل و النهار لایفترون.
و در جای دیگر قرآن می فرماید بل عباد مكرمون لایسبقونه بالقول و هم بامره یعملون - یعلم ما بین ایدیهم و ماخلفهم و لایشفعون الالمن ارتضی و هم من خشیته مشفقون.
آنگاه فرمود اگر اینطور باشد كه بعضی گمان می كنند نقض غرض می شود زیرا پروردگار آنها را خلفاء در زمین قرار داده مانند انبیاء در دنیا و همچون ائمه كه رهبران مردن هستند حاشا و كلا آنها مرتكب قتل یا زنا یا راهنمای این صفات باشند.
مگر آنكه این دسته از جن باشند چنانچه در قرآن می فرماید:
و اذ قلنا للملئكة اسجدوا لادم فسجدوا الا ابلیس كان من الجن.
و جبرئیل نیز خبر داد كه این كسی كه تكبر ورزید از جن است و جن را قبل از انس از عنصر آتش آفریده است.
و الجان خلقناه من قبل من نار المسموم.